Flora en Fauna
Een groene oase in de stad en omgeving
Met een oppervlakte van bijna 12 hectare vol bomen, heesters, planten, vijvers en watergangen vormt Rhijnhof een groenelement van formaat aan de noordwestrand van Leiden. Het Gedenkpark wordt biodivers beheerd. Doel is dat de flora en fauna steeds beter zullen floreren op Rhijnhof en de soortenrijkdom gaandeweg zal toenemen (kijk ook hier voor meer informatie over de natuurwaarden van Rhijnhof).
Biodiversiteit
In samenwerking met de gemeente Leiden is een biodivers beheerplan opgesteld: Rhijnhof – Dierbare plek in het groen – Biodivers groenbeheer begraafplaats Rhijnhof. Het is een leidraad voor het groenbeheer voor de periode 2019-2034. Het beheerplan vind je hier.
Een ecologische manier van groenbeheer betekent in de praktijk dat de natuur wat meer haar eigen gang kan gaan en het terrein een minder aangeharkte uitstraling krijgt. Niet al het groenafval wordt meteen even netjes opgeruimd en minder gebruikte grintpaden laten we vergroenen met gras en kruidige gewassen.
Balans
We proberen een balans te vinden tussen intensief en extensief beheer. Elke diersoort en elke plantensoort heeft andere behoeftes. Sommige planten hebben baat bij het verwijderen van bladeren, terwijl bijvoorbeeld paddenstoelen, vogels, insecten en kleine zoogdieren juist gedijen als het groenafval blijft liggen.
Zelf kan je ook bijdragen aan de ecologie van Rhijnhof door te kiezen voor een een duurzaam graf. Dit is een prima dicht-bij-huis alternatief voor natuurbegraven. Natuurbegraafplaatsen liggen vaak veel verder weg dan Rhijnhof en er moeten tientallen kilometers worden afgelegd, met dito CO2 uitstoot.
Bomen
Op het oude gedeelte Buitenplaats staan monumentale, beeldbepalende bomen, waarvan sommige nog stammen uit de tijd dat Rhijnhof nog geen begraafplaats was maar een landgoed. Op kantoor of in Theehuis Veldheim liggen boekjes met een bomenroute langs de vele soorten die Rhijnhof rijk is. Je kunt het boekje ook hier downloaden: Wandelen op Rhijnhof – Bomenroute.
Planten
Het beheer richt zich niet op specifieke soorten, maar er zijn op Rhijnhof wel specifieke gewassen te vinden, zoals de geelster en de rietchoris. Dat is best uniek.
Korstmossen
Van alle fauna en flora zijn korstmossen misschien wel het meest gebaat bij begraafplaatsen. Ze groeien het best op natuursteen. En dat is op een begraafplaats ruimschoots aanwezig. Van de 750 soorten kostmossen tref je er op een gemiddelde begraafplaats gemakkelijk tweehonderd aan.
Het aloude gebruik van chloor voor het schoonmaken van grafzerken is tegenwoordig steeds meer uit den boze. Dat draait de ontwikkeling van korstmossen meteen jaren terug.
Vogels
Rhijnhof is al eeuwenlang een toevluchtsoord voor vogels. Vanwege de rust en de vele mogelijkheden om zich snel te kunnen verbergen in de boomgroepen is het voor vogels goed toeven op de begraafplaats. Tijdens een vogeltelling door de KNNV Leiden (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging) werden rond de 40 vogelsoorten gesignaleerd, van heggenmus, kauw, gaai en ekster tot sperwer, winterkoninkje, mezen en spechten. Uiteraard ontbreken ook de merel, lijster en halsbandparkiet niet.
Kijk hier voor het verslag van de Vogelwerkgroep Rhijnhof en de lijst van alle waargenomen vogels.
Hou de agenda in de gaten voor de vogelspot-wandelingen, die regelmatig worden georganiseerd.
Kleine zoogdieren
Menig wandelaar op Rhijnhof zal minstens één haas zien wegschieten tussen de graven. Zij verkeren in gezelschap van onder meer vleermuizen en egels. Misschien zijn dat wel de nakomelingen van de egels die eerder door de Stichting Egelopvang Den Haag werden uitgezet en op Rhijnhof een nieuw thuis kregen. De aanwezigheid van die kleine zoogdieren en de vele vogels maken dat het op Rhijnhof goed toeven is voor vossen. Zij worden regelmatig gespot, wat behoorlijk bijzonder is, zo midden in de stad.
Rhijnhof honing
Op Rhijnhof staan een aantal bijenkasten, die beheerd worden door imker Bram de la Rie. Hij maakt onze eigen overheerlijke Rhijnhof-honing, dat te koop is in Theehuis Veldheim. Op de begraafplaats vinden bijen een overvloed aan nectar en stuifmeel. De bijen helpen op hun beurt de biodiversiteit een handje door de bloemen en gewassen te bestuiven. Naar schatting 80% van de flora is voor de voortplanting afhankelijk van bijen.
Rhijnhof onderdeel van de Tweede Groene Ring
De gemeente Leiden werkt aan de Tweede Groene Ring , waar Rhijnhof onderdeel van uitmaakt. Het wordt een ring van groen en water die parken, sportparken, begraafplaatsen, volks- en stadstuinen, waardevolle natuur, landgoederen, waterlopen, oevers en wijken met elkaar verbindt. Zo ontstaat er een samenhangende groene zone voor mens, dier en natuur.
Rhijnhof onderdeel van de Landgoederenroute
In de groene reeks van landgoederen in de regio Leiden/Den Haag vormt de begraafplaats een belangrijke schakel. Rhijnhof is onderdeel van de Fietsroute Haagse landgoederen, die Staatsbosbeheer, samen met de Stichting Recreatief Fietsen heeft uitgezet.
Een ecologische uitvaart
Als je de juiste keuzes maakt is begraven het meest duurzame alternatief ten opzichte van cremeren en zelfs natuurbegraven. Kies een lijkwade of een biologisch afbreekbare kist. Neem geen grafmonument uit India of China, maar een Circle Stone monument. Of kies voor een tuin-graf met inheemse planten.
Ook het soort drukwerk of vervoer naar de begraafplaats kunnen een groot verschil maken in de ecologische voetafdruk. En … Een begrafenis met gebruik van natuurlijke materialen en een graf met onbespoten planten komt ook het ecosysteem van Rhijnhof ten goede.
